رفتن به نوشته‌ها

پنج فرمان پراگماتیسم؛ ۵ چیزی که باید درباره پراگماتیسم بدانید

۱.اصل پراگتیک:

معنای باورها (شامل اصول، ارزش‌ها، چشم‌اندازها، نهادها و الی آخر) عادت رفتاری یا تاثیر متعاقبی است که به همراه می‌آورند.

  • تمایز عملی: کاربردی از اصل پراگتیک که می‌گوید اگر باوری هیچ تفاوتی در عادات و عمل ایجاد نکند، باوری مهمل است پس هرگونه بحثی (در اثبات یا نفی آن) بیهوده است.
  • سنجش عملی: کابرد دیگری از اصل پراگتیک که می‌گوید معیار نهایی برای داوری باورها (شامل ارزش‌ها، اصول، نهادها و غیره) تاثیر عملی آن‌ها بر زندگی است.

۲.کل‌گرایی:

معنای هر چیزی با توجه به نقش و جایگاه آن در چارچوب یا مجموعه‌ای که بدان تعلق دارد قابل فهم است بنابراین اولا انسان و جهان یک کل را تشکیل می‌دهند که گسست و تمایزی میانشان نیست و ثانیا انسان یک ارگانیزم واحد است که نمی‌توان آن را به اجزایش (بدن، ذهن، ماده، ایگو، جامعه و غیره) فروکاست.

  • سازگاری و کارآمدی: کاربردی از اصل کل‌گرایی که می‌گوید صدق و معرفت عبارت است از سازگاری با مجموعه. یعنی باور به الف درست است اگر با محیط و مجموعه باورهای دیگر سازگار باشد و مشکلی را حل کند و نادرست است اگر چنین سازگاری را نداشته باشد پس در حل مشکل ناتوان باشد.

۳.نفی ذات‌گرایی:

خوبی یا بدی هرچیزی وابسته به چارچوبی که در آن عمل می‌کند و همچنین تاثیری است که به همراه می‌آورد پس هیچ چیز فی‌نفسه درست/نادرست یا خوب/بد نیست بلکه درستی و خوبی نامی است که بر کارکرد امور می‌گذاریم.

۴.فرضیه‌باری/نظریه‌باری تجربه و اصلاح‌پذیری:

ما با فرضیاتمان به سراغ تجربه می‌رویم یعنی بر روی جهان اطرافمان کار می‌کنیم و براساس تجربیاتمان فرضیاتمان را اصلاح می‌کنیم بنابراین؛ هر نوع مواجهه ما با تجربیات و جهان اساسا فرضیه‌بار است و ثانیا نظریات ما براساس تجربیات ما (که خصلت عملی دارند) اصلاح می‌شوند و باید بشوند.

  • آغاز از باور کنونی: کاربرد فرضیه‌باری و اصلاح‌پذیری می‌گوید اگر هر تحقیقی فرضیه‌بار است پس اساسا نه تنها حق داریم بلکه چاره‌ای نداریم جز اینکه تحقیق را از باورها و فرضیات کنونی‌مان آغاز کنیم و تنها جایی که به ناسازگاری برخورد کردیم، آن‌ها را تغییر دهیم.

۵. اصل خطاپذیری:

هر باوری در معرض بازنگری عقلانی قرار دارد و هیچ باوری وجود ندارد که بتوان آن را نهایی قلمداد کرد.

  • مسدود نکردن مسیر گفتگو: نتیجه‌ای از اصل خطاپذیری که می‌گوید بنابراین نباید با توسل به هیچ باوری، یعنی با فرض اینکه به باوری نهایی رسیدیم، مسیر گفتگو و تحقیق را مسدود کرد.
  • نفی بداهت: نتیجه‌ای دیگر از اصل خطاپذیری که می‌گوید ازآنجا که هر باوری در معرض بازنگری عقلانی قرار دارد، هیچ باوری را نمی‌توان مسلّم و بدیهی فرض کرد.

 

کانال تلگرام

دربارهٔ جستار

منتشر شده در دسته‌بندی نشده

اولین باشید که نظر می دهید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

جستارگر باشید.